Mpox (Maymun Çiçeği) hastalığı hakkında bilinmesi gerekenler neler!

Mpox (Maymun çiçeği) hastalığının belirtileri, tedavi formülleri ve tedbirler konusunda ikazlarda bulunan Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, hastalığın dokunma, öpüşme, kirlenmiş çarşaflar, giysiler yahut iğneler üzere materyallerle, yüz yüze (konuşma yahut nefes alma) ile uzun periyodik yakın temastan kaynaklanan teneffüs damlacıkları ile yayıldığını söyledi.

Mpox'u suçiçeği, kızamık, bakteriyel cilt enfeksiyonları, uyuz, herpes, sifiliz, öteki cinsel yolla bulaşıcı enfeksiyonlar ve ilaçla bağlantılı alerjilerden ayırt etmenin ehemmiyetine işaret eden Prof. Dr. Kalemoğlu, “İnsanların mümkün olduğunca erken tedavi görmeleri ve daha fazla yayılmayı önlemeleri için test yapmak çok önemli.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, Mpox (maymun çiçeği) hastalığına dair kıymetli bilgiler paylaşarak, hastalığın belirtileri, bulaşma yolları, tedavi sistemleri ve tedbirler hakkında ikazlarda bulundu.

İnsandan beşere bulaşabiliyor

Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, Mpox (maymun çiçeği) hastalığının Orthopoxvirus cinsine ilişkin bir virüsün neden olduğu, ateş, baş ağrısı, kas ağrıları ve deri döküntüleri üzere belirtilerle ortaya çıkan bulaşıcı bir hastalık olarak bilindiğini tabir ederek, hastalığın beşerden beşere bulaşabileceğini ve bilhassa fizikî temas, kontamine gereçler ya da enfekte hayvanlarla temas yoluyla yayılabileceğini belirtti.

“Mpox'un laboratuvar tetkiki, cilt lezyon gerecinin PCR ile test edilmesiyle yapılır. Mpox destekleyici bakım ile tedavi edilir. Çiçek hastalığı için geliştirilen ve kimi ülkelerde kullanım için onaylanan aşılar ve terapötikler, birtakım durumlarda Mpox için kullanılabilir.” diyen Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, 2022-2024'te global bir Mpox salgınına, “Klade IIb” olarak bilinen bir suşun neden olduğunu lisana getirdi.

Aşılama, risk altındaki şahıslar için enfeksiyonu önlemeye yardımcı olabiliyor

Mpox (maymun çiçeği) hastalığının Mpox'u olan biriyle fizikî temastan kaçınarak önlenebileceğini söz eden Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Aşılama, risk altındaki bireyler için enfeksiyonu önlemeye yardımcı olabilir.” dedi.

Çoğu insan büsbütün güzelleşiyor, lakin kimileri çok hastalanıyor

Mpox (maymun çiçeği) hastalığı ağrılı bir kızarıklığa, genişlemiş lenf düğümlerine ve ateşe neden olabileceğini söyleyen Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Çoğu insan büsbütün düzgünleşir, fakat kimileri çok hastalanır. Mpox beşerden beşere yahut bazen hayvanlardan insanlara yayılabilir. 1980 yılında çiçek hastalığının ortadan kaldırılması ve dünya çapında çiçek hastalığı aşılamasının sona ermesinin akabinde, Mpox orta, doğu ve batı Afrika'da istikrarlı bir halde ortaya çıktı. 2022-2023'te global bir salgın meydana geldi.” diye konuştu.

Hastalık kirlenmiş çarşaflar yahut giysilerle de yayılabiliyor

Mpox'un şahıstan şahsa bulaşmasının, bulaşıcı cilt, ağız yahut cinsel organlar üzere öteki lezyonlarla direkt temas yoluyla meydana gelebildiğini anlatan Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Herkes Mpox virüsü alabilir. Hastalık dokunma, öpüşme yahut seks yoluyla bireyler ortası, kirlenmiş çarşaflar, giysiler yahut iğneler üzere gereçlerle, yüz yüze (konuşma yahut nefes alma) ile uzun müddetli yakın temastan kaynaklanan teneffüs damlacıkları yahut kısa menzilli aerosoller (Uçakta ön art sıra koltuklar, toplu taşıma, kapalı yerler gibi) yollar ile yayılıyor.” dedi.            

Dövme salonları üzere ortamlar da riskli

Virüsün bedene yaralı deri, mukozal yüzeyler (örneğin oral, faringeal, oküler, genital, anorektal) yahut teneffüs yolu yoluyla girdiğini lisana getiren Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Mpox, konutun öbür üyelerine ve seks partnerlerine yayılabilir. Birden fazla cinsel partneri olan bireyler daha yüksek risk altındadır. Mpox'un hayvandan beşere bulaşması, enfekte hayvanlardan insanlara ısırıklar yahut çizikler yoluyla yahut avlanma, derisini yüzme, tuzağa düşürme, yemek pişirme, leşlerle oynama yahut hayvan eti yeme üzere faaliyetler sırasında meydana gelir. Beşerler, giysi yahut çarşaf üzere kontamine objelerden, sıhhat hizmetlerinde kesici alet yaralanmaları yoluyla yahut dövme salonları üzere topluluk ortamlarında Mpox kapabilirler.” biçiminde bilgi verdi.

Mpox'un birinci belirtisi kızarıklık

Mpox hastalığının çoklukla bir hafta içinde başlayan, fakat maruziyetten 1-21 gün sonra başlayabilen belirti ve semptomlara neden olduğunu da kaydeden Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Semptomlar tipik olarak 2-4 hafta sürer, lakin bağışıklık sistemi zayıflamış bir bireyde daha uzun sürebilir. Mpox'un yaygın semptomları ateş, boğaz ağrısı, baş ağrısı, kas ağrıları, sırt ağrısı, halsizlik ve şişmiş lenf düğümleri. Birtakım beşerler için Mpox'un birinci belirtisi kızarıklıktır, kimilerinde ise evvel farklı belirtiler olabiliyor. Döküntü, sıvıyla dolu bir kabarcık haline gelen ve kaşıntılı yahut ağrılı olabilen düz bir yara olarak başlar. Döküntü güzelleştikçe lezyonlar kurur, kabuklanır ve dökülür. Birtakım insanlarda bir yahut birkaç cilt lezyonu olabilirken, başkalarında yüzlerce yahut daha fazla cilt lezyonu olabilir. Bunlar bedenin rastgele bir yerinde görünebilir.” dedi.

İlk lezyon kasıkta, ağız içinde yahut etrafında olabiliyor

Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, 2022'de başlayan (çoğunlukla Klade IIb virüsünün neden olduğu) global Mpox salgını bağlamında, hastalığın birtakım insanlarda farklı biçimde başladığını, hadiselerin yarısından biraz fazlasında, döküntünün öteki semptomlardan evvel yahut birebir anda ortaya çıkabildiğini lisana getirerek, birinci lezyonun kasıkta, anüste, ağız içinde yahut etrafında olabildiğini de hatırlattı.

Ölüm de görülebiliyor

Bazı hastalarda pnömoni (zatürre), görme kaybı ile kornea enfeksiyonu; şiddetli dehidratasyona yahut yetersiz beslenmeye neden olan ağrı yahut yutma zahmeti, kusma ve ishal; sepsis (vücutta yaygın bir enflamatuar cevap ile kanın enfeksiyonu), beyin iltihabı (ensefalit), kalp kası iltihabı (miyokardit), rektum (proktit), genital organlar (balanit) yahut idrar yolları iltihapları (üretrit) yahut vefat görülebildiğini de anlatan Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “İlaç yahut tıbbi durumlar nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanması olan bireylerin, Mpox nedeniyle önemli hastalık ve mevt riskinin daha yüksek olduğunu, düzgün denetim edilmeyen yahut tedavi edilmeyen HIV ile yaşayan insanların daha sık önemli hastalık geliştirdiğini kaydetti.

Erken tedavi ve yayılmayı önlemek çok önemli

Mpox'u suçiçeği, kızamık, bakteriyel cilt enfeksiyonları, uyuz, herpes, sifiliz, başka cinsel yolla bulaşıcı enfeksiyonlar ve ilaçla bağlı alerjilerden ayırt etmenin kıymetine işaret eden Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Mpox'lu bir kişi, herpes üzere cinsel yolla bulaşan diğer bir enfeksiyona da sahip olabilir. Alternatif olarak, Mpox kuşkusu olan bir çocukta da suçiçeği olabilir. Bu nedenlerden ötürü, insanların mümkün olduğunca erken tedavi görmeleri ve daha fazla yayılmayı önlemeleri için test yapmak çok değerlidir. PCR ile viral DNA'nın tespiti, Mpox için tercih edilen laboratuvar testidir.” dedi.

Tedavi ve aşılama

Mpox aşısı olmanın enfeksiyonu önlemeye yardımcı olabileceğini lisana getiren Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Aşı, Mpox'u olan biriyle temastan sonraki 4 gün içinde (veya rastgele bir semptom yoksa 14 güne kadar) verilmelidir. Bilhassa bir salgın sırasında Mpox ile enfeksiyonu önlemek için yüksek risk altındaki şahısların aşı olması önerilir. Buna şunlar dahildir, maruziyet riski altındaki sıhhat çalışanları, seks personelleri. Mpox'u olan bireylere öteki insanlardan uzakta bakılmalıdır. Karantina uygulanmalıdır.” halinde konuştu.

Klasik Çiçek Aşısı olmuş bireylerin yüzde 85 oranında güçlü oldukları düşünülüyor

Başlangıçta çiçek hastalığını tedavi etmek için geliştirilen tecovirimat üzere çeşitli antivirallerin Mpox'u tedavi etmek için kullanıldığını ve daha ileri çalışmalar devam ettiğini tabir eden Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Mpox aşısı bilhassa Ankara virüsü suşu ile üretilen aşıların klinik ehemmiyeti olduğu belirtilmektedir. Yeni mRNA aşı geliştirme çalışmaları sürmektedir. Bu ortada klasik Çiçek Aşısı olmuş şahısların yüzde 85 oranında bu virüse karşı sağlam oldukları düşünülmektedir. Aşılamaya ilişkin izler sol kol ya da ön kolda vardır. Genelde 1980 sonrası bu aşı ülkemizde yapılmamıştır.” dedi.

Öz bakım ve önleme

Mpox'lu birçok insanın 2-4 hafta içinde düzgünleştiğini kaydeden Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, şöyle devam etti:

“Mpox'unuz varsa son vakitlerde yakın olduğunuz herkese söyleyin, tüm kabuklar düşene ve yeni bir cilt katmanı oluşana kadar konutta kalın, lezyonları örtün ve öbür insanların yanındayken güzel oturan bir maske takın, fizikî temastan kaçının. Mümkünse meskende ve kendi odanızda kalın. Ellerinizi sık sık sabun ve su yahut el dezenfektanı ile bilhassa yaralara dokunmadan evvel yahut sonra yıkayın. Kızarıklığınız iyileşene kadar öbür insanların yanındayken bir maske takın ve lezyonları kapatın. Cildi kuru ve açıkta tutun (başka biriyle bir odada olmadıkça). Paylaşılan alanlardaki öğelere dokunmaktan kaçının ve paylaşılan alanları sık sık dezenfekte edin. Ağızdaki yaralar için tuzlu su gargaraları kullanın. Beden yaraları için oturma banyoları yahut kabartma tozu yahut Epsom tuzları (Magnezyum sülfat) ile ılık banyolar yapın. Parasetamol (asetaminofen) yahut ibuprofen üzere ağrı için reçetesiz satılan ilaçları alın.”

Yapılmaması gerekenler!

Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, yapılmaması gerekenler hakkında bilgi vererek, “İyileşmeyi yavaşlatabilen, kızarıklığı bedenin öteki bölgelerine yayabilen ve yaraların enfekte olmasına neden olabilen kabarcıklar yahut çizik yaraları yahut kabuklar iyileşene ve altında yeni bir cilt elde edene kadar yaralı bölgeleri tıraş etmeyin (bu, kızarıklığı bedenin başka bölgelerine yayabilir). Mpox'un diğerlerine yayılmasını önlemek için, Mpox'lu şahıslar bulaşıcı periyot boyunca (semptomların başlangıcından lezyonlar iyileşene ve kabuklar düşene kadar) meskende yahut gerekirse hastanede izole edilmelidir. Lezyonları örtmek ve diğerlerinin yanındayken tıbbi maske takmak yayılmayı önlemeye yardımcı olabilir. Seks sırasında prezervatif kullanmak Mpox alma riskini azaltmaya yardımcı olur, fakat ciltten cilde yahut ağızdan cilde temastan yayılmayı engellemez.” diye kelamlarını tamamladı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı